TRANSANDANTAL MEDİTASYON (2)
Bu yazıyı, her dakikası zor geçen bir yılın ardından bloğa yeniden yazmam için beni harekete geçiren postacı82'ye armağan ediyorum
Transandantal meditasyonla (Bundan sonra TM) ilgili bir önceki yazıda kendi deneyimlerimden bahsetmiştim. Bu yazının temel argümanı David Wants to Fly ‘David Uçmak İstiyor’ başlıklı belgeselden öğrendiklerim doğrultusunda şekillendi. Kısaca bu çok önemli yapımın TM hareketi konusunda geldiği noktayı özetlemeye çalışacağım.
 |
| David, Lynch gibi karanlık filmler yapmak istemektedir; ancak içinde karanlık olmaması buna engeldir. |
David Uçmak İstiyor, Alman yönetmen David Sieveking’in yönettiği, yapımı beş yıl süren bir belgesel. Film okulundan mezun olan genç yönetmen kariyeriyle ilgili hayal kırıklığı yaşarken en sevdiği yönetmen olan David Lynch’in promosyonunu yoğun bir şekilde yaptığı TM’yi öğrenmeye karar veriyor.
TM
tekniğinin yaratıcılığın ve başarının kaynağı olduğu konusunda Lynch’e tam bir
güven besleyen David bir TM merkezine yüklüce para ödeyerek, videoya çekilmesine
izin verilmeyen ayin eşliğinde meditasyona inisiye edilir. Meditasyonlarında
kullanmak üzere hocası tarafından sadece kendisine özel olduğu söylenen bir de mantra tahsis
edilmiştir.
David meditasyonlarını
düzenli olarak yapmaya başlar. Hayatına bu sayede dinginlik ve mutluluk da -bir süreliğine- girecektir. Bu arada TM hakkında David Lynch’le konuşmak üzere Iowa’ya gider ve Lynch,
konu TM olunca, David’e röportaj yapma şansı tanır. Röportajdan bir süre sonra 2008 yılında Maharishi Mahesh Yogi vefat eder. Hindistan’da
gerçekleşen cenaze törenine giden David, burada Lynch’le tekrar karşılaşır. TM hareketinin medyadaki yüzü artık David Lynch
olmuştur. Okullarda çocuklara TM öğretilmesi için girişimlerde
bulunmakta, dünyanın çeşitli yerlerinde TM merkezlerinin temel atma törenlerine katılmaktadır.
Filmin buraya kadar olan kısmında TM hareketini över gibi görünen hikâye seyrini değiştirerek ve bizi de ters köşe yaparak bu noktadan sonra eleştirel bir tona bürünmeye başlıyor. Maharishi öldükten sonra yerine geçecek şahsın belirlenmesi için Hollanda'da düzenlenen törene katılan David burada hareketin sahip olduğu sınırsız gibi görünen maddi olanaklara şaşırmış, aynı zamanda da spiritüel görünümlü bu organizasyonda Maharishi'nin yerine geçmek isteyen birbirinden hırslı adayların seçilemediklerinde sergiledikleri gergin tepkilere şahit olmuştur. Artık büyü bozulmuştur. David uçmak yani hakikate ulaşmak ister.
David'in hakikat yolculuğu tekrar Amerika'ya gitmesini gerektirecektir. Burada TM hareketinden ayrılarak kirli sırları ifşa eden eski TM eğitmeniyle buluşur. Bu kişi David'e kendisine verilen mantranın hiçbir şekilde kişiye özel olmadığını, belli bir sisteme göre verildiğini söyler ve hatta bu listeyi gösterir (Önceki yazıda belirttiğim gibi herhangi bir dilde herhangi bir anlamı olmayan bu kelimeler doğum tarihine göre veriliyor.). Ardından TM hareketine bir milyon dolar bağışlayan varlıklı bir meditatörün evine konuk oluruz. Hareketten artık uzak duran milyoner, verdiği paranın buharlaştığını söylemektedir. TM hareketi düzenli olarak meditatörlerden para bağışı talep ederek bunu dünya barışını sağlamak için kullanacağını iddia etmekte. Barışın nasıl sağlanacağı ise konuyu hiç bilmeyen biri için kulağa çok ilginç gelebilir: Hindistan'dan birkaç yıllığına Iowa'daki Vedik Şehrine getirilen pandit'lerin yoğun meditasyon yapması sayesinde dünya daha barışçıl bir yer olacaktır. Pandit, küçük yaşlarda meditasyon öğretilen, fakir ailelerden, dolayısıyla alt kastlardan gelen profesyonel meditatör anlamına gelmekte. Merkezde kaldıkları iki sene boyunca aylık 200 dolar ücret ödenen pandit'ler bu paranın sadece 50 dolarını alabiliyor. Aylık 150 dolar eğer pandit yeterince düzgün davranırsa sürecin bitiminde ailelere gönderiliyor. Bu arada 163 pandit bu merkezden kaçarak izini kaybettirmiş. Maharishi Vedik Şehri'ne tebdili kıyafet giren David koca kampta sadece birkaç panditin yaşadığını öğrenir.
Lynch'le yeniden görüşerek kafasındaki soru işaretlerini çözüme kavuşturmayı kafasına koyan David bu sefer isteğine çok zor kavuşur. Lynch ısrarlı randevu talebini sonunda kabul edecek ancak David'in zorlayıcı soruları karşısında kendini ve TM hareketini tehdit edilmiş hissederek David'den "defolmasını" isteyecektir. Lynch, bu genç delikanlıya dava açmakla tehdit eder.
Tahmin edileceği gibi bunlar David'in hakikati arama isteğini daha da pekiştirecektir. Meditasyonun beyin üzerindeki etkilerini inceleyen bir merkeze gider. Burada David denek olarak kullanılarak meditasyonun beyin aktivitesi üzerindeki etkileri incelenir. David bir TM mantrasını tekrar ederek bir de kendi rastgele seçtiği Almanca bir kelimeyi yineleyerek meditasyon yapar. Bulgulara göre Almanca kelimeyle yapılan meditasyon daha etkili olmuştur.
Lafı daha fazla uzatmadan bu yolculuğun nihayetlendiği ve en vurucu darbeyi gerçekleştirdiği yerden bahsedeyim. David'in hakikat yolculuğu onu Himalayaların tepesine götürür. Amacı Maharishi Mahesh Yogi'nin yıllar önce vefat etmiş hocasının, Guru Dev'in izini sürmektir. İşte burada David çok önemli bir bilgiye erişir. En hakiki bilgiye ulaşacağı ashramda karşılaştığı rahip Maharishi'nin ait olduğu kasttan dolayı Guru Dev'in yanında öğrenci olarak değil muhasebeci olarak kalmış olduğundan bahseder. Aynı zamanda meditasyon öğretme ehliyeti olmadığını ima eder. Dahası, Guru Dev'in meditasyon öğretmenin asla para karşılığı yapılmaması gerektiğini ifade etmiş olmasıdır.
Herhalde bundan sonra TM hareketi üzerine çok fazla bir şey söylenmesine gerek kalmamıştır. Ben de yazımı genç yönetmen Sieveking'in başına gelenlerle noktalayım. Lynch'in avukatları dava açmakla tehdit etseler de neyse ki iş mahkemelere kadar uzanmamış. Ancak belgeselde David'in kullandığı ifadelerden anlaşıldığı kadarıyla filmde hukuki yönden sıkıntı çıkarabilecek kısımlar atılmış. Daha kötüsü filmin gösteriminin engellendiğine ilişkin de iddialar var. İlginçtir bu filmden haberim olduğu 2017 yılından beri izlemeye çalışıyorum, bu emelime üç gün önce nail olabildim. Ancak filmi izlediğim Vimeo kanalından bir kez daha izlemem mümkün olmadı. Şu anda sadece trailor'ı izlenebiliyor. Bu yazıyı okuyanlar filmi online bulursa yorumlara eklesinler ki biz de bu tuhaf sansüre karşı bir şey yapmış olalım (Bu arada belgeselin Türkçe altyazılı versiyonunun olduğunu hiç sanmıyorum.).
Yazıyı bitirmeden önce meditasyon hakkında birkaç şey daha söylemek istiyorum. Ben meditasyonun faydasına gönülden inananlardanım. Ancak TM'nin parayla mantra satmasını, tarikatvari ya da kült bir harekete dönüşmesini ve meditasyonun faydalarını abartarak yalancı bilimle destekleme gayretlerini mide bulandırıcı buluyorum. İnsanlara mucize vaat eden hareketlere karşı uyanık olunması gerektiği konusunda ısrarcıyım. Çaresiz insanoğlunu mucize vaadiyle kandıran şarlatanlara karşı bu yazı da benim minik katkım olsun.
Filmin buraya kadar olan kısmında TM hareketini över gibi görünen hikâye seyrini değiştirerek ve bizi de ters köşe yaparak bu noktadan sonra eleştirel bir tona bürünmeye başlıyor. Maharishi öldükten sonra yerine geçecek şahsın belirlenmesi için Hollanda'da düzenlenen törene katılan David burada hareketin sahip olduğu sınırsız gibi görünen maddi olanaklara şaşırmış, aynı zamanda da spiritüel görünümlü bu organizasyonda Maharishi'nin yerine geçmek isteyen birbirinden hırslı adayların seçilemediklerinde sergiledikleri gergin tepkilere şahit olmuştur. Artık büyü bozulmuştur. David uçmak yani hakikate ulaşmak ister.
David'in hakikat yolculuğu tekrar Amerika'ya gitmesini gerektirecektir. Burada TM hareketinden ayrılarak kirli sırları ifşa eden eski TM eğitmeniyle buluşur. Bu kişi David'e kendisine verilen mantranın hiçbir şekilde kişiye özel olmadığını, belli bir sisteme göre verildiğini söyler ve hatta bu listeyi gösterir (Önceki yazıda belirttiğim gibi herhangi bir dilde herhangi bir anlamı olmayan bu kelimeler doğum tarihine göre veriliyor.). Ardından TM hareketine bir milyon dolar bağışlayan varlıklı bir meditatörün evine konuk oluruz. Hareketten artık uzak duran milyoner, verdiği paranın buharlaştığını söylemektedir. TM hareketi düzenli olarak meditatörlerden para bağışı talep ederek bunu dünya barışını sağlamak için kullanacağını iddia etmekte. Barışın nasıl sağlanacağı ise konuyu hiç bilmeyen biri için kulağa çok ilginç gelebilir: Hindistan'dan birkaç yıllığına Iowa'daki Vedik Şehrine getirilen pandit'lerin yoğun meditasyon yapması sayesinde dünya daha barışçıl bir yer olacaktır. Pandit, küçük yaşlarda meditasyon öğretilen, fakir ailelerden, dolayısıyla alt kastlardan gelen profesyonel meditatör anlamına gelmekte. Merkezde kaldıkları iki sene boyunca aylık 200 dolar ücret ödenen pandit'ler bu paranın sadece 50 dolarını alabiliyor. Aylık 150 dolar eğer pandit yeterince düzgün davranırsa sürecin bitiminde ailelere gönderiliyor. Bu arada 163 pandit bu merkezden kaçarak izini kaybettirmiş. Maharishi Vedik Şehri'ne tebdili kıyafet giren David koca kampta sadece birkaç panditin yaşadığını öğrenir.
 |
| Sidhi'lerin yogik uçuşu. Aslında hoplama. |
Tahmin edileceği gibi bunlar David'in hakikati arama isteğini daha da pekiştirecektir. Meditasyonun beyin üzerindeki etkilerini inceleyen bir merkeze gider. Burada David denek olarak kullanılarak meditasyonun beyin aktivitesi üzerindeki etkileri incelenir. David bir TM mantrasını tekrar ederek bir de kendi rastgele seçtiği Almanca bir kelimeyi yineleyerek meditasyon yapar. Bulgulara göre Almanca kelimeyle yapılan meditasyon daha etkili olmuştur.
Lafı daha fazla uzatmadan bu yolculuğun nihayetlendiği ve en vurucu darbeyi gerçekleştirdiği yerden bahsedeyim. David'in hakikat yolculuğu onu Himalayaların tepesine götürür. Amacı Maharishi Mahesh Yogi'nin yıllar önce vefat etmiş hocasının, Guru Dev'in izini sürmektir. İşte burada David çok önemli bir bilgiye erişir. En hakiki bilgiye ulaşacağı ashramda karşılaştığı rahip Maharishi'nin ait olduğu kasttan dolayı Guru Dev'in yanında öğrenci olarak değil muhasebeci olarak kalmış olduğundan bahseder. Aynı zamanda meditasyon öğretme ehliyeti olmadığını ima eder. Dahası, Guru Dev'in meditasyon öğretmenin asla para karşılığı yapılmaması gerektiğini ifade etmiş olmasıdır.
Herhalde bundan sonra TM hareketi üzerine çok fazla bir şey söylenmesine gerek kalmamıştır. Ben de yazımı genç yönetmen Sieveking'in başına gelenlerle noktalayım. Lynch'in avukatları dava açmakla tehdit etseler de neyse ki iş mahkemelere kadar uzanmamış. Ancak belgeselde David'in kullandığı ifadelerden anlaşıldığı kadarıyla filmde hukuki yönden sıkıntı çıkarabilecek kısımlar atılmış. Daha kötüsü filmin gösteriminin engellendiğine ilişkin de iddialar var. İlginçtir bu filmden haberim olduğu 2017 yılından beri izlemeye çalışıyorum, bu emelime üç gün önce nail olabildim. Ancak filmi izlediğim Vimeo kanalından bir kez daha izlemem mümkün olmadı. Şu anda sadece trailor'ı izlenebiliyor. Bu yazıyı okuyanlar filmi online bulursa yorumlara eklesinler ki biz de bu tuhaf sansüre karşı bir şey yapmış olalım (Bu arada belgeselin Türkçe altyazılı versiyonunun olduğunu hiç sanmıyorum.).
Yazıyı bitirmeden önce meditasyon hakkında birkaç şey daha söylemek istiyorum. Ben meditasyonun faydasına gönülden inananlardanım. Ancak TM'nin parayla mantra satmasını, tarikatvari ya da kült bir harekete dönüşmesini ve meditasyonun faydalarını abartarak yalancı bilimle destekleme gayretlerini mide bulandırıcı buluyorum. İnsanlara mucize vaat eden hareketlere karşı uyanık olunması gerektiği konusunda ısrarcıyım. Çaresiz insanoğlunu mucize vaadiyle kandıran şarlatanlara karşı bu yazı da benim minik katkım olsun.
 |
| Bir sonraki yazının konusu: Beatles ve Mia Forrow Maharishi’yle. Guru'nun Mia Forrow'u elle taciz etmesinin ardından Beatles üyeleri ashram'ı terk etmeden çok önce. |
